بسیاری از پژوهشگران هنرهای باستانی اعتقاد دارند طرح بته جقه از ترکیب تصویر غنچه و درخت سرو به وجود آمد و به‌عنوان نمادی از زندگی جاودان در آیین زرتشتی است. اگر برای‌تان سوال شده که «بته جقه چیست؟» می‌گوییم؛ بته جقه نقش و نگاره‌ای تزئینی شبیه سرو خمیده است که در قالی‌بافی و بسیاری از هنرهای ایرانی و صنایع دستی کاربرد دارد. استفاده از بته جقه در زمان‌های متفاوت تاریخ نمادهای مختلفی مانند تکامل، سرو سرافکنده و عدد چهار را داشته است. بته جقه‌ها براساس شکل‌شان به انواع مختلفی مانند کردستانی و بته قهر و آشتی تقسیم‌بندی می‌شوند. برای اطلاع از جزئیات این نقش زیبای ایرانی خواندن این مقاله را پیشنهاد می‌کنیم.

بته جقه نماد چیست؟

استفاده از طرح‌های مختلف بته جقه در زمان‌های مختلف تاریخ کشور عزیزمان نمادهای مختلفی داشته است. بته جقه در زمان و مکان‌های مختلف ایران نمادی از سرو سرافکنده، عدد چهار، تجسمی از طوطی مقدس هندی و نماد تکامل است. در ادامه مقاله به بررسی نمادهای مختلف بته جقه پرداخته‌ایم:

  • سرو سرافکنده: در ایران سرو نمادی از فروتنی و تواضع است؛ اگر به طرح بته جقه دقت کنید شکلی شبیه سرو سرافکنده را در آن می‌بینید. همچنین این طرح بته جقه می‌تواند نمادی از ایستادگی در برابر ناملایمت زندگی نیز باشد.
  • عدد چهار: ازآن‌جایی که شکل بته جقه شبیه یک چهارم دایره است آن را نمادی از عدد ۴ می‌دانیم.
  • تکامل: عده‌ای بته جقه را به‌عنوان نمادی از تکامل دایره به طرحی مقدس می‌دانند.
  • طوطی مقدس هندی: ازآن‌جایی‌که بته جقه در انواع شال‌های کشمیری استفاده می‌شود، برخی از افراد خارجی آن را نمادی از طوطی مقدس هندی می‌دانند.

درنتیجه اگر به دنبال نماد قالی یا رومیزی ترمه خود هستید؛ باید بدانید نماد طرح‌های بته جقه در طی زمان‌های مختلف و کشورهای متفاوت با یکدیگر فرق می‌کند.

بررسی استفاده از بته جقه در قالی بافی

بررسی انواع بته جقه و کاربردهای آن

نقش بته جقه برای نقاشی روی پارچه و قالی‌بافی‌ها استفاده می‌شود. همچنین از بته جقه در رومیزی‌های ترمه نیز استفاده می‌شود. اگر برای‌تان سوال شده که «ترمه چیست» و «تفاوت ترمه و بته جقه چیست؟» می‌گوییم؛ ترمه در واقع پارچه‌ای نفیس از جنس ابریشم یا پشم است. در نتیجه ترمه نوعی پارچه و بته جقه به‌عنوان شکلی تزئینی شناخته می‌شود. اگر قصد نقاشی از طرح‌های بته جقه یا دیزاین کردن طرح قالی خود را دارید باید با انواع طرح‌های بته جقه آشنا شوید. در ادامه به بررسی طرح‌ها و شکل‌های بته جقه‌ها پرداخته‌ایم.

کاربرد بته کردستانی؛ استفاده در قالی‌های کردی

بته جقه کردستانی کاربرد بسیاری در دیزاین قالی‌های کردی دارد؛ ازاین‌رو با این نام خوانده می‌شود. در هر سمت قالی کردستانی چهار جفت بته جقه به‌صورت قرینه وجود دارد. بین هر جفت بته جقه طرحی از قاب وجود دارد. همچنین علاوه‌بر قالی کردستانی، این نگاره را ممکن است روی رانر رومیزی نیز مشاهده کنید.

طرح بته‌های مادر بچه؛ ترکیب دو بته کوچ و بزرگ در کنار یکدیگر

بته‌های مادر بچه به نگاره‌هایی می‌گویند که دو بته جقه کوچک و بزرگ در کنار هم قرار بگیرند. گاهی این بته‌های بزرگ و کوچک در یکدیگر تنیده می‌شوند؛ در این طرح، بته جقه کوچک یا بخشی از آن داخل بته جقه بزرگ قرار می‌گیرد. بته جقه‌های مادر بچه عموما در رومیزی و رانر و جانماز ترمه مشاهده می‌شوند.

بررسی کاربرد بته مادر بچه در قالی بافی

بته قهر و آشتی؛ قرار گرفتن بته جقه‌ها در جهت مخالف یکدیگر

معمولا در قالی‌ها و رومیزی‌ها بته جقه‌ها را به شکلی طراحی و اجرا می‌کنند که بته‌ها جدا از یکدیگر و در یک ردیف قرار داشته باشند. همچنین معمولا سر بته‌ها به‌صورت یک شکل در قالی‌ها و رومیزی‌ها استفاده می‌شود اما در بته قهر و آشتی، بته جقه‌ها در جهتی مخالف هم قرار دارند؛ ازاین‌رو نام این بته‌ها بته قهر و آشتی نام‌گذاری شده است.

بته قهر و آشتی در رومیزی

نقش بته میری اولین بار در قالی میری استفاده شد

شکل بته جقه‌های میری شبیه درخت کاج است. دلیل نام‌گذاری این بته‌ها این است که برای اولین بار این شکل بته‌جقه‌ها را در «قالی میری» در منطقه سربند، استفاده کردند؛ بنابراین اگر طرح بته جقه رومیزی شیک و جدید شما شبیه درخت کاج است؛ بدانید این طرح جذاب با نام «بته میری» شناخته می‌شود.

خرید رومیزی شیک

متنوع‌ترین رومیزی‌های شیک برای انواع سبک مدرن و کلاسیک

انواع رومیزی ناهارخوری، میز جلو مبلی و عسلی؛ خرید رومیزی شیک و با‌دوام با بهترین کیفیت پارچه و قیمت در طرح و رنگ متنوع و ابعاد کوچک و بزرگ!

خرید رومیزی

بته خرقه‌ای؛ شکلی شبیه کاج بزرگ به‌همراه شاخه‌های پر گل

بته خرقه‌ای مانند بته میری شبیه یک کاج بزرگ است. تفاوت این بته جقه با بته میری در این است که داخل بته خرقه‌ای شاخه‌هایی پرگل وجود دارد. بیشترین کاربرد بته‌های خرقی، میری و کردستانی در حواشی و اطراف فرش، گلیم و قالی است و بته‌هایی مانند مادر بچه را بیشتر در انواع رومیزی مخمل، ترمه و رانرها مشاهده می‌کنید.

کاربرد بته جقه در کدام هنر ایرانی است؟

باتوجه‌به اصالت ایرانی طرح بته جقه، از این نگاره در بسیاری از هنرهای ایرانی مانند صنایع دستی استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی کاربرد بته جقه در صنایع مختلف پرداخته‌ایم:

  • انواع دوخت روی پارچه: استفاده از طرح بته جقه روی انواع دوخت‌ها مانند سرمه‌دوزی و ترمه کاربرد بسیاری دارد.
  • قالی بافی: استفاده از طرح بته میری و ردستانی کاربرد بسیاری در قالی‌بافی و فرش‌های سنتی ایرانی دارد.
  • کاشی‌کاری: کاشی‌کاری هنر پوشاندن سطوح با کاشی‌های به نقش اسلیمی و بته جقه است.
  • زری بافی: در این هنر از تار و پودهای ابریشم و گلابتون برای بافتن پارچه (بدون هیچ گره‌ای) استفاده می‌شود. طرح‌های به جقه از نقش‌ونگارهای پرکاربرد در هنر زری‌بافی است.
  • قلمکاری: به هنر چاپ باسمه روی پارچه می‌گویند. در این هنر از انواع طرح‌های بته جقه برای سفره تهیه سفره قلمکار استفاده می‌شود.

نقش بته جقه در بسیاری از صنایع دستی و هنرهای ایرانی مانند قالی بافی، انواع دوخت روی پارچه، کاشی‌کاری، زربافی و قلمکاری استفاده می‌شود.

بررسی کاربرد بته جقه در صنعت قالی بافی

با خرید قالی‌ و ترمه با طرح بته جقه به خانه خود اصالت ببخشید

بته جقه نقش و نگاره‌ای شبیه به درخت سرو یا کاج است که انواع مختلفی مانند بت کردستانی، مادربچه، بته قهر و آشتی، خرقه‌ای و میری دارد. از این بته‌ها در هنرهای اصیل ایرانی مانند قالی بافی، کاشی‌کاری، زری بافی، قلمکاری و انواع دوخت روی پارچه استفاده می‌شود.

نماد بته جقه در طول زمان و مکان‌های مختلف متفاوت بوده است؛ سرو سرافکنده، عدد چهار، نماد تکامل و طوطی مقدس هندی از مهم‌ترین نمادهای این نقش‌ونگار زیبای ایرانی است. چنانچه در شهر محل سکونت‌ شما در هنر دیگری از بته جقه استفاده می‌شود، در قسمت نظرات برای ما و مخاطبان بازگو کنید.